تاریخچه ورزش به بیش از 3000 سال پیش بازمی‌گردد. ورزش در ابتدا بیشتر نقش آماده سازی برای جنگ یا تمرین شکار را داشت. دلیل اینکه بیشتر بازی های با قدمت بالا شامل پرتاب نیزه، سپر، سنگ و رویارویی با حریف هستند نیز همین است. در اولین بازی های المپیک باستان در سال 776 قبل از میلاد مسیح که شامل ارابه رانی، دویدن، کشتی، پرش و پرتاب دیسک و نیزه می شد، ورزش به عنوان یک رقابت رسمی توسط یونانی ها به جهان معرفی شد. در ادامه نگاهی به پیشینه و نحوه شکل گیری ورزش های شاخص و معروف جهان خواهیم داشت. ادامه مطلب را با ما همراه باشید.
تاریخچه ای مختصر از ورزش های شاخص
بازی های با چوب و توپ: کریکت، بیسبال و سافتبال
کریکت: پیشینه کریکت به جنوب شرق انگلستان و اواخر قرن 16 میلادی بازمی‌گردد. در قرن 18 به یک ورزش ملی تبدیل شد و طی قرن 19 و 20 میلادی راه خود را به خارج مرزهای انگلستان باز کرد. نمونه اولیه چوب کریکت امروزی شامل تیغه از جنس درخت بید و دسته از جنس چوب نیشکر با نوارهای لاستیکی است. این نمونه در سال 1853 ابداع شد. طولانی ترین بازی کریکت در سال 1939 و به مدت 9 روز تمام به ثبت رسید.
بیسبال: الکساندر کارترایت (1820 – 1892) اهل نیویورک زمین بیسبال را به شکلی که امروزه می شناسیم در سال 1845 ابداع کرد. کارترایت و اعضای باشگاه بیسبال نیویورک نیکربوکر اولین قوانین بازی بیسبال را پایه ریزی کردند که بعدها به استاندارد بازی های مدرن بیسبال تبدیل شد.
سافتبال: جورج هنکوک، گزارشگر بازار معاملات تجاری شیکاگو در سال 1887 ورزش سافتبال را به عنوان نمونه داخل سالن ورزش بیسبال ابداع کرد. این ورزش در همین سال برای اولین بار در یک زمستان سرد درون یک کشتی گرم و آسوده بازی شد.
بسکتبال
بسکتبال برای اولین بار توسط یک معلم تربیت بدنی اهل کانادا به نام جیمز نای‌اسمیت در ایالات متحده بازی شد. او در کالج اسپرینگ از یک سطل چوبی و یک توپ فوتبال برای اولین بازی خود استفاده کرد. اولین قوانین بازی بسکتبال در سال 1892 پایه ریزی شد. در ابتدا بازیکنان یک توپ فوتبال را در یک زمین بدون ابعاد از یک سو به سوی دیگری دریبل می کردند. نحوه امتیاز گیری بر اساس انداختن توپ داخل یک سبد چوبی هلو بود. حلقه فلزی و سبد به شکل امروزی نیز در سال 1893 اختراع شد.
حدود یک دهه طول کشید تا انتهای تور سبد بسکتبال به شکل امروزی بریده شود. در ابتدا هر بار پس از به ثمر رسیدن گل باید توپ از داخل سبد بیرون آورده می شد. اولین کفش رسمی که برای بسکتبال استفاده شد، کفش کانورس آل استار بود. این کفش در سال 1917 ساخته شد و چندی نگذشت که توسط بازیکن افسانه ای، چاک تیلور به شهرت زیادی دست پیدا کرد. تیلور طی دهه 1920 سفیر و نماد اصلی این کفش ها بود.
راگبی و فوتبال آمریکایی
راگبی: پیشینه بازی راگبی به حدود 2000 هزار سال پیش در یک بازی تحت عنوان هارپاستوم بازمی‌گردد. برخلاف توپ فوتبال که توسط پا در زمین منتقل می شد، در هاپاستوم توپ به وسیله دست از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال می یافت. این بازی در سال 1749 و در شهر واریک‌شر انگلستان شکل مدرن خود را پیدا کرد. بین سال های 1749 تا 1823 قوانین راگبی دستخوش تغییراتی شد و از به جلو بردن ساده توپ فراتر رفت. برخی بازی های راگبی بیش از 5 روز طول می کشد و ممکن است حدود 200 بازیکن در آن نقش داشته باشند. در سال 1823 یک بازیکن به نام ویلیام وب الیس برای اولین بار توپ را برداشت و شروع به دویدن کرد. همین سال بود که شکل امروزی راگبی به وجود آمد و قوانین آن نیز دوباره تغییراتی کرد.
فوتبال آمریکایی: فوتبال آمریکایی را می توان زاده راگبی و فوتبال عادی دانست. در سال 1869 فوتبال آمریکایی برای اولین بار در دانشگاه پرینستون بازی شد. البته قوانین این بازی در سال 1879 توسط والتر کمپ، بازیکن و مربی سابق فوتبال آمریکایی در دانشگاه ییل پایه ریزی شد.
گلف
ورزش گلف از یک بازی نشئت گرفته است که پیشینه آن به شهرستان فایف در کشور اسکاتلند مربوط می شود. با اینکه برخی بازی های دیگر مشابه نیز که شامل یک توپ و چوب بود، در دیگر کشورهای اروپایی نیز بازی می شد اما آنچه امروز به عنوان بازی گلف می شناسیم و بخصوص سوراخ بازی گلف از اسکاتلند شروع شده است.
در میانه های قرن 15 میلادی اندکی از محبوبیت و شهرت بازی های گلف و فوتبال کاسته شد. زمانی که اسکاتلند در مقابل تهاجم انگلستان مرزهای خود را از دست رفته می دید، این بازی ها فدای فراگرفتن مهارت هایی همچون شمشیربازی و تیراندازی با کمان شد. ورزش های گلف و فوتبال در سال 1457 به صورت رسمی در اسکاتلند ممنوع شد. در سال 1502 و با انعقاد پیمان صلح ابدی، این ممنوعیت برداشته شد.
در قرن 16 میلادی چارلز یکم انگلستان ورزش گلف را در انگلستان گسترش داد و ماری یکم اسکاتلند (که اصالتاً فرانسوی بود)، این بازی را در وطن خود به همگان معرفی کرد.
هاکی
با اینکه پیشینه دقیق ورزش هاکی روی یخ مشخص نیست اما به احتمال زیاد به قرن ها پیش در اروپای شمالی مربوط می شود. قواعد این بازی توسط جیمز کریگتون کانادایی پایه گذاری شد. اولین بازی رسمی در سال 1875 در مونترال کانادا بین دو تیم 9 نفره اجرا شد. در این بازی از یک سطح چوبی صاف و صیقلی به جای آنچه امروز به عنوان زمین هاکی مشاهده می کنیم، استفاده شد. امروزه هر تیم تنها می تواند 6 بازیکن در آن واحد در زمین بازی داشته باشد. دروازه بان نیز یکی از این 6 بازیکن خواهد بود.
فردریک استنلی، فرماندار کل کانادا در سال 1892 جام استنلی را در این کشور بنا کرد. این جام هر ساله بهترین تیم کانادا را مشخص می کرد. اولین جام این رقابت ها در سال 1893 به باشگاه هاکی مونترال تعلق گرفت. این جایزه بعدها به هردوی باشگاه های آمریکایی و کانادایی اهدا می شد.
اسکیت روی یخ
حدود قرن 14 میلادی هلندی ها شروع به استفاده از کفش های با زیره مسطح فلزی روی سطوح چوبی صاف کردند. اسکیت ها توسط نوارهای چرمی به کف کفش ها متصل می شدند. در آن دوران از میله هایی مانند چوب اسکی برای به جلو رفتن استفاده می کردند. حدود سال 1500 هلندی ها یک تیغه فلزی به کف کفش اضافه کردند.
اسکیت نمایشی در المپیک تابستانی سال 1908 معرفی شد و از سال 1924 نیز به بازی های المپیک زمستانی اضافه شده است. در سال 1924 اسکیت سرعتی مردان نیز به بازی های المپیک زمستانی اضافه شد.
اسکی و اسکی روی آب
اسکی: با اینکه اسکی در ایالات متحده اندکی بیش از 100 سال عمر دارد اما محققان در جزیره رودوی نروژ یک سنگ نگاره مربوط به یک اسکی باز پیدا کرده اند که حدود 4 هزار سال قدمت دارد. وایکینگ های اسکاندیناوی علاقه بسیار زیادی به ورزش اسکی داشتند و داستان های زیادی از آن‌ها باقی مانده است. ورزش اسکی توسط کاشفان طلای نروژی به ایالات متحده معرفی شد.
اسکی روی آب: پیشینه اسکی روی آب به سال 1922 بازمی‌گردد. در این سال یک جوان 18 ساله به نام رالف ساموئلسون این تئوری را به اثبات رساند که اگر بتوان روی یخ اسکی بازی کرد، روی آب نیز می توان این کار را انجام داد.
شنای حرفه ای
استخرهای شنا تا اواسط قرن 19 میلادی شهرت نداشتند. در سال 1837 در شهر لندن انگلستان 6 استخر سرپوشیده همراه با تخته های شیرجه ساخته شدند. هنگامی که بازی های مدرن المپیک در سال 1896 در آتن یونان شروع شد، مسابقات شنا بین رقابت های رسمی این رویداد قرار داشت. چیزی نگذشت که شهرت این ورزش و رقابت های مربوط به آن به سرعت گسترش یافت.
جانی ویسمولر حاضر در رقابت های المپیک سال 1924 با 3 مدال طلا، باستر کرب با 2 مدال طلای المپیک و استر ویلیامز دارای چندین رکورد ملی و بین‌المللی شنا از جمله کسانی بودند که جدای از موفقیت در عرصه شنا، در سینمای هالیوود نیز شهرت زیادی برای خود دست و پا کردند.
تنیس
با اینکه شواهدی وجود دارد که یونانی ها، رومیان و مصریان باستان گونه ای از بازی شبیه تنیس را انجام داده اند اما تنیسی که امروزه می شناسیم بیشتر به قرن 11 میلادی هنگامی که راهبان فرانسوی آن را بازی می کردند، بازمی‌گردد. در ابتدا توسط کف دست به توپ تنیس ضربه زده می شد. چندی بعد به جای دست از راکت برای ضربه زدن به توپ بهره گرفته شد.
در سال 1500 راکت های چوبی با رشته هایی از روده حیوانات ساخته شد. توپ تنیس نیز از چوب پنبه و چرم ساخته می شد. هنگامی که این بازی در انگلستان به شهرت رسید، به صورت اختصاصی در داخل سالن بازی می شد. در سال 1873 والتر وینگفیلد انگلیسی شکل امروزی تنیس را ابداع کرد و هنوز هم به همین روش ادامه پیدا کرده است.
والیبال
ویلیام جی. مورگان در سال 1895 در شهر هولیوک ایالت ماساچوست آمریکا والیبال را اختراع کرد. وی در ابتدا نام این بازی را مینتونت (Mintonette) گذاشت. پس از اینکه برخی افراد به دلیل والی زدن های پیاپی و هیجان انگیز پیشنهاد نام والیبال را کردند، در نهایت نام این ورزش به والیبال تغییر کرد.
موج سواری و باد سواری
موج سواری: منشأ دقیق موج سواری مشخص نیست اما برخی تحقیقات حاکی از آن است که این ورزش به پلی نزی باستان بازمی‌گردد و توسط اروپایی ها طی دریانوردی جزیره تاهیتی کشف شده است. اولین تخته های موج سواری از چوب سخت با طول حدود 3 متر ساخته شده بود. وزن تخته ها نیز از 35 تا 90 کیلوگرم متفاوت بود. این تخته ها به منظور حرکت رو به جلو طراحی شده بود و قرار نبود به هیچ عنوان از موج ها عبور کنند.
اوایل قرن 20 میلادی یک موج سوار اهل هاوایی به نام جورج فریث تخته موج سواری خود را برش داد و طول آن را به حدود 2.5 متر کاهش داد. در سال 1926 یک موج سوار آمریکایی به نام تام بلیک اولین تخته موج سواری توخالی را ابداع کرد که بعدها تحت عنوان فین یا باله شناخته شد. باب سیمونز، مخترع و دوست دار موج سواری در اواخر دهه 1940 و اوایل دهه 1950 میلادی شروع به تجزیه و تحلیل تخته های منحنی کرد. به لطف این تحقیقات و ابداع ها، وی را پدر موج سواری مدرن می نامند. طراحی های بعدی سبک تر و با قابلیت مانور بیشتر ساخته شدند. تخته ها از چوب بالسا ساخته می شد و لایه هایی از جنس فایبرگلاس و اندودی از رزین اپوکساید محدود شد. با پیشرفت تکنولوژی هسته بالسا با فوم تعویض شد.
باد سواری: باد سواری را می توان ترکیبی از قایقرانی و موج سواری دانست. این ورزش توسط وسیله ای به نام تخته بادبان انجام می شود. این تخته ترکیبی از یک قایق کوچک و سبک و یک بادبان است. نیومان داربی 20 ساله در سال 1948 برای اولین بار از یک قایق دستران که توسط بادبان هدایت می شد، استفاده کرد. با اینکه او این اختراع خود را در جایی به ثبت نرسانید اما وی را اولین مخترع تخته بادبان می دانند.
فوتبال
بر اساس آماری که فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) اعلام کرده است، بیش از 240 میلیون نفر به صورت دائمی در سطح جهان فوتبال بازی می کنند. تاریخچه این ورزش را می توان متعلق به 2 هزار سال پیش در چین دانست. در آن دوران بازیکنان توپی را که از پوست حیوانات درست شده بود، به اطراف شوت می کردند. با اینکه یونان، رم و برخی از مناطق آمریکای مرکزی ادعای توسعه این ورزش را دارند اما فوتبال به شکل امروزی در اواسط قرن 19 میلادی در انگلستان پدید آمد و انگلیسی ها می توانند ادعای ساختاربندی اولین قوانین فوتبال را داشته باشند. در ابتدا دست زدن به توپ و استفاده از پا جهت متوقف کردن حریف خطا محسوب می شد. ضربه پنالتی در سال 1891 معرفی شد.
بوکس
بوکس یکی دیگر از ورزش های شاخص است و اولین شواهد مربوط به بوکس را می توان به 3 هزار سال قبل از میلاد در مصر باستان یافت. بوکس به عنوان یک ورزش در سده 7 پیش از میلاد به بازی های باستانی المپیک اضافه شد. در آن زمان دست ها و ساعد ورزشکاران برای محافظت از حریف با نوارهای چرمی بسته می شد. بعدها رومی ها این نوار چرمی را با دستکش های دارای برجستگی فلزی (همچون پنجه بوکس) عوض کردند.
پس از سقوط امپراتوری روم، بوکس نیز از میان برداشته شد و تا قرن 17 میلادی خبری از آن نبود. انگلیسی ها در سال 1880 شکل رسمی به این ورزش دادند و 5 وزن متفاوت برای آن تعیین کردند. هنگامی که در سال 1904 بوکس به عرصه المپیک وارد شد، ایالات متحده تنها کشوری بود که در این رشته شرکت کرد و بدین ترتیب تمام مدال ها را با خود به خانه برد.
ژیمناستیک
ژیمناستیک در یونان باستان به عنوان یک فعالیت سلامت جسمانی برای مردان و زنان متولد شد. این ورزش ترکیبی از هماهنگی اعضای بدن، قدرت بدنی و مهارت بود و شامل حرکات آکروباتیک و چرخش های متوالی می شد. ژیمناستیک در ابتدا شامل حرکاتی همچون دویدن، پرش، شنا، پرتاب، کشتی و وزنه برداری بود. هنگامی که رومی ها یونان را فتح کردند، ژیمناستیک شیوه قاعده‌مندتری به خود گرفت. باشگاه های ژیمناستیک بیشتر به عنوان محلی برای آمادگی سپاهیان رومی برای جنگ استفاده می شد.
در سال 1774 هنگامی که یوهان برنهارد بازدوف، آموزگار آلمانی تمرین های فیزیکی را به بخشی از پروسه آموزشی در شهر دسائو آلمان اضافه کرد. این امر باعث شد که تمرین های ورزشی در مدارس بازخورد بسیار مثبتی در این کشور داشته باشد. اواخر دهه 1700 میلادی فریدریش لودویگ یان (پدر ژیمناستیک مدرن) مواردی همچون میله ژیمناستیک و خرک را به دنیای ژیمناستیک معرفی کرد و شکل تازه ای به این ورزش بخشید. یوهان کریستف فردریش گاتسموث را نیز به عنوان پدربزرگ ژیمناستیک می شناسند. وی شیوه دل‌پذیرتری از ژیمناستیک را ابداع کرد و بیشتر روی حرکات موزون این ورزش کار کرد.
چندی نگذشت که ژیمناستیک مانند چشمه در اروپا و بریتانیای بزرگ جوشید. با ظهور ژیمناستیک، رشته های ورزشی دیگر همچون کشتی و وزنه برداری افول کردند. مردم دیگر کمتر به دنبال شکست دادن و ضربه زدن به حریف بودند و فرم سلامت جسمانی ورزش نمود بیشتری پیدا کرد.
دکتر دادلی آلن سارجنت، معلم پیشگام در امر آموزش در دوران جنگ داخلی آمریکا، مربی آموزشی و مخترع لوازم ژیمناستیک این ورزش را به ایالات متحده معرفی کرد. به لطف مهاجرت های فراوان در اواخر قرن 19 میلادی این ورزش در سراسر اروپا نیز همه گیر شد.
ژیمناستیک مردان در سال 1924 و ژیمناستیک زنان در سال 1936 به المپیک اضافه شد. در اوایل معرفی ژیمناستیک در المپیک، کشورهای آلمان، سوئد، ایتالیا و سوئیس این رشته ورزشی را در تسلط خود داشتند. دهه 1950 میلادی نیز دوران ژاپن، شوروی سابق و چند کشور اروپای شرقی بود. درخشش ژیمناست های مطرحی همچون اولگا کوربت از شوروی و نادیا کومانچی از رومانی این ورزش بیش از پیش در جهان مطرح کرد و ژیمناستیک زنان در آمریکا و چین طرفداران بسیاری پیدا کرد.
رقابت های مدرن این رشته دارای 6 رویداد مردان (دارحلقه، میله پارالل، بارفیکس، خرک حلقه، پرش از خرک و حرکات زمینی) و 4 رویداد زنان (پرش از خرک، چوب موازنه، پارالل ناهم‌سطح و حرکات زمینی) است. چرخش و ترمپولین نیز در بسیاری رقابت های موجود در آمریکا وجود دارد.
شمشیربازی
استفاده از شمشیر به دوران ماقبل تاریخ بازمی‌گردد. اولین شواهد استفاده از شمشیر در معبد هابو نزدیک شهر اقصر در مصر یافت شده است. این معبد توسط رامسس سوم، فرعون مصر در 1190 قبل از میلاد ساخته شده است. در روم باستان شمشیربازی یک مبارزه سیستماتیک بود که هم سربازان و هم گلادیاتورها باید آن را فرامی‌گرفتند.
پس از سقوط امپراتوری روم و در دوران قرون وسطی شمشیر استفاده گسترده تری پیدا کرد و بیشتر مجرمان از این وسیله برای پیشبرد اهداف شوم خود استفاده می کردند. بدین ترتیب مدرسه های آموزش شمشیربازی رفته رفته حمایت قانونی را از دست دادند. با این وجود هنوز هم شمشیربازی یکی از رشته های جذاب و دوست داشتنی محسوب می شد.
طی قرن 15 میلادی شمشیربازی به اروپا وارد شد. هنری هشتم انگلستان یکی از اولین حامیان این رشته در انگلستان بود. در این دوران شمشیر بران همراه سپر کوچکی استفاده می شد. اولین بار ایتالیایی ها بودند که به جای لبه شمشیر ترجیح دادند از نوک آن هنگام مسابقه استفاده کنند. این شکل شمشیربازی به جای قدرت جسمانی روی سرعت و چابکی افراد تمرکز داشت و به سرعت توسط بیشتر کشورهای اروپایی استفاده شد.
اواخر قرن 17 میلادی تغییر زیادی در مد آقایان توسط لویی چهاردهم اعمال شد. این تغییرات روی شمشیربازی نیز تأثیر گذاشت. شمشیر دراز قدیمی جای خود را به شمشیر کوتاه تری داد. به زودی مشخص شد که این شمشیر کوتاه توانایی مانور بسیار بیشتری داشته و می توان حرکت های متنوع بیشتری با آن انجام داد. ضربات در این دوره تنها باید با نوک شمشیر نواخته می شد. لبه های شمشیر نیز برای دفاع مورد استفاده قرار می گرفت. بدین ترتیب شمشیربازی مدرن از این تغییر و تحولات زاده شد. اولین ماسک های شمشیربازی توسط فرانسوی ها ساخته شد.
از سال 1896 تاکنون شمشیربازی جزو رقابت های المپیک بوده است. فدراسیون جهانی شمشیربازی در سال 1913 تأسیس و مسئول قانون گذاری رقابت های جهانی و المپیک شد تا قوانین یکسانی در این عرصه شکل گیرد. رقابت های فلوره تک نفره زنان در سال 1924 به المپیک راه یافت. رشته سابر تک نفره بانوان نیز در سال 2004 به المپیک اضافه شد. سابر تیمی بانوان نیز از سال 2008 در المپیک به رقابت گذاشته شده است.
روئینگ
روئینگ یک نوع قایقرانی است که افراد با استفاده از پارو درون یک قایق از نقطه ای به نقطه دیگر جابجا می شوند. روئینگ از زمانی که افراد از سطح دریا و رودخانه ها عبور می کردند، وجود داشته است. گفته می شود که روئینگ به قرن 15 قبل از میلاد در مصر بازمی‌گردد. شاعر نامدار رومی، ویرژیل در منظومه انه‌اید از روئینگ یاد کرده است. طی قرون وسطی در ایتالیا مسابقات روئینگ در ونیز انجام می شده است. در سال 1454 اولین رانندگان تاکسی قایقی در مسابقات رودخانه تایمز شرکت می کردند تا بتوانند یکی از خطوط این مسیرهای تاکسی را صاحب شوند. از سال 1715 تاکنون یک رقابت روئینگ بین پل لندن و بندر چلسی برگزار می شود.
اولین مسابقه روئینگ در آمریکا در سال 1756 در بندر نیویورک شکل گرفت. چندی نگذشت که روئینگ در بسیار از رقابت های ورزشی این کشور جای خود را باز کرد.
باشگاه قایقرانی دانشگاه آکسفورد انگلستان یکی از قدیمی ترین تیم های دانشگاهی این رشته به شمار می رود و رقیب مستقیم و قدیمی آن‌ها نیز تیم دانشگاه کمبریج است. اولین رقابت بین این دو در سال 1856 شکل گرفت و تاکنون نیز ادامه پیدا کرده است.
این رشته در سال 1900 وارد رقابت های المپیک شد. در این سال ایالات متحده موفق به کسب مدال طلا شد و طلای خود را در سال 1904 نیز تکرار کرد. انگلستان در سال 1908 و 1912 مدال طلا را از آن خود کرد. رقابت بین آمریکا و انگلستان بین سال های 1920 تا 1948 ادامه پیدا کرد. سپس با تغییر روحیه ورزشی ایالات متحده و رشد ورزش هایی همچون فوتبال آمریکایی و بسکتبال این رقابت کمرنگ شد. اکنون طرفداران روئینگ در سراسر جهان آن‌چنان که باید پرشمار نیستند.
ورزش مورد علاقه شما در میان این ورزش های شاخص کدام است؟ آیا رشته ورزشی خاصی را دنبال می کنید که در این مقاله از آن یاد نشده است؟ دیدگاه های خود را با ما در میان بگذارید.
