زمانی که نظراتی را در مورد راکت تنیس یا توضیحات کارخانه ساخت راکت تنیس میخوانیم، دو نکته از اهمیت بسیاری برخوردار است: قدرت و کنترل. در ادامه مطلب به توضیح قدرت و کنترل، نکات تکنیکی و ویژگی هایی که هنگام خرید یک راکت باید به آنها توجه داشته باشید، میپردازیم.
با نکاتی در مورد خصوصیات فیزیکی راکت تنیس شروع می کنیم:
محور طولی راکت، خطی فرضی از انتهای دسته ی آن تا نوک سر پهن آن است. اگر نوک دسته تنیس را زمین بگذارید به صورت عمودی آن را بچرخانید، محور طولی، خطی است که راکت به دور آن میچرخد.
زمانی که توپ با راکت برخورد میکند، واکنش آن به میزان وزن وارد شده به قسمت بالایی آن بستگی دارد، فاصله نیروی وارده با محور و میزان انعطاف پذیری سر راکت. ضربه هایی در بازه محور راکت، زمانی که همه عوامل یکسان باشند، وزن کمتر در سر راکت باعث میشود که چرخش راکت در طول محور فرضی بیشتر باشد زیرا سر راکت در هر دو طرف وزن کمتری را تحمل میکند. این ضربات بر سر راکت هم فشار زیادی وارد میکنند، و راکتهایی با انعطاف بالا زودتر از فرم خارج میشوند. سر راکت هنگام برخورد توپ و راکت به سمت بالا یا پایین شیب میگیرد، که بیشتر به دلیل سبکی است تا انعطاف پذیری.
هنگام برخورد خارج از محور توپ با راکت، کمی از قدرت آن کاسته میشود، که این امر یا باعث کاهش و یا تشدید انحراف سر آن میشود. اگر توپ با قسمت بالای محور فرضی برخورد کند، انحراف به بالا، با کاهش قدرت به جلوگیری از زدن ضربه بلند کمک میکند. اگر توپ با قسمت پایین محور برخورد کند، انحراف به سمت پاین، کاهش قدرت به احتمال قوی باعث میشود که توپ را به تور بزنند.
نه تنها در ضربه های خارج از محور بلکه در تمامی ضربات، بخصوص آنهایی که با نوک راکت برخورد میکنند، قدرت توپ شیبی بیشتر از حد انتظار در راکت به وجود میاورد. این امر موجب تغییر دیگری در سر راکت میشود، زمانی که توپ از سیم کشی (قسمت توری راکت) سر راکت دور میشود به جای جهت بالا به پایین در چپ به راست تغییر جهت میدهد.
با این اطلاعات به این نتیجه میرسیم که: یک راکت تنیس سفت تر با وزن بیشتر در قسمت سر احتمال تغییر زاویه ناخواسته را کمتر میکند.
خشکی و وزن، بخصوص وزن سر دسته تنیس، علاوه بر کنترل، بر قدرت هم تاثیر میگذارد.
بیشتر مردم قدرت را سرعتی که هنگام به حرکت در آوردن توپ به آن وارد میشود، تلقی میکنند. قدرت راکت بیشتر با قاب دور آن تا سیم های آن سنجیده میشود. با سیم کشی (تار و پود سر اکت) معمولی، سیم کشی شل باعث میشود که توپ در زمین دورتر برود، که این معمولا اشتباه است اگر این را نشانه قدرت تلقی کنیم، توپ دورتر میرود چون از راکت با سرعت زیاد جدا نمیشود بلکه چون از راکت دیرتر جدا میشود. با سیم کشی شل، توپ مدت بیشتری طول میکشد تا از راکت جدا شود، و در بیشتر ضربات، با حرکت دادن آن به سمت جلو برای زدن ضربه شیب بالای آن بیشتر میشود. و چون توپ دیرتر از راکت جدا میشود در مسیر بالاتری حرکت میکند که باعث میشود توپ دورتر برود.
سرعت توپ هنگام جدا شدن از سیم ها با مقدار انرژی که توپ در برخورد با سیم ها وارد میکند، اندازه می گیرند. با راکتی که قاب سفتی دارد، مقدار کمتری از این انرژی صرف تغییر شکل قاب راکت میشود، بیشتر انرژی صرف تغییر شکل سیمکشی راکت و توپ میشود. باور کلی بر این است که زمانی که راکت به حالت اولیه خود باز میگردد انرژی دریافتی را برمیگرداند، حدود 15-20 میلیون ثانیه طول میکشد که راکت به حالت اول برگردد این در حالی است که حرکت توپ 5 میلیون ثانیه طول میکشد. یعنی توپ خیلی قبلتر از برگشتن راکت، حرکت کرده است. انرژی وارد شده به قاب راکت هدر می رود اما انرژی جذب شده در سیم کشی راکت به توپ فشار وارد میکند. هم سیم کشی راکت و هم توپ هر دو خیلی سریع به حالت اولیه برمیگردند و میتوانند نیروی وارده را برگردانند، پس تحت فشار وارده بین توپ و قاب، یک راکت سفت تر که انرژی بیشتری به سیم کشی و توپ واد میکند، انرژی بیشتری را به سرعت توپ تبدیل میکند.
به عبارت دیگر: قاب سفت تر قدرت بیشتری دارد.
با در نظر گرفتن تاثیر سرعت بر توپ و قاب، راکتی با وزن حرکتی بالاتر، قدرتمند تر است. وزن حرکتی با وزن راکت ارتباط مستقیم دارد. راکت سنگین تر، وزن حرکتی بیشتر، که بیشتر این وزن در سر راکت متمرکز میشود. ما به این بحث که چرا وزن حرکتی قدرت راکت را افزایش میدهد وارد نمیشویم، چونکه باید برای توضیح آن از تجربیات زندگی روزمره استفاده کنیم: یک چکش سنگین در هر ضربه قسمت بیشتری از میخ را وارد دیوار میکند. اگر با نیروی جنبشی و حرکتی آشنا باشید بهتر متوجه میشود، چون هردو رابطه مستقیم با جرم دارند.
خب در مورد قدرت بالای یک راکت به همان نتیجه در مورد کاهش انحراف و چرخش ناخواسته راکت رسیدیم: باید به دنبال راکتی سنگین بود، بخصوص در قسمت سر آن.
آیا اینطور نیست که وقتی یک چیزی را به دست میاورید چیز دیگری باید فدا شود؟ اگر تمام چیزی که ما نیاز داشتیم راکتی با قدرت بالا و کنترل آسان (انحراف و چرخش کم) بود در اینصورت تصمیم گرفتن بسیار آسان تر از چیزی که هست میشد. مسئله اینست که در رابطه با کنترل خوب مواردی فرا تر از عدم انحراف و چرخش وجود دارد.
در کل، تا زمانی که توپ وارد زمین شود، قدرت بالا خوب است. برای داشتن ضربات درست و داخل زمین، دو عامل فیزیکی مجزا لازم است. بدون این دو عامل، بیشتر ضربات تنیس که به سمت بالا میروند برای همیشه به حرکت خود در این مسیر ادامه خواهند داد. مهمترین عامل جاذبه است. بدون جاذبه هر سه ضربه یکبار باید توپ های جدیدی تهیه شود – اللبته بدون در نظر گرفتن این نکته که خود بازیکن هم به سمت فضا در حرکت خواهد بود. عامل دیگر اصطکاک هوا است، زمانی که بازیکنان از چرخش بیشتری استفاده میکنند این عامل بسیار مهم میشود. چرخش توپ به دور خود، با افزایش اصطکاک بین بالای توپ و هوا، در حقیقت هوا توپ را به پایین هل میدهد، به سریعتر و قدرتمند تر شدن ضرباتی که وارد زمین حریف میشوند کمک میکند.
اگر برای لحظه ای تاثیر چرخش (و ذهن انسان) را درنظر نگیریم و فقط رابطه ی بین نیرو، راکت، زاویه و جاذبه را در نظر بگیریم، پیدا کردن راکتی با بیشترین کنترل، پیدا کردن دو تعریف مستقیم و اصلی برای کنترل خواهد بود. اگر کنترل را قابلیت پیشبینی تعبیر کنیم، یک راکت با قاب سفت و سنگین (قسمت بالایی بیشتر) مطمئنا کنترل بیشتری خواهد داشت، زیرا در برابر چرخش، پیچیدن، سر خوردن، و خم شدن که باعث زاویه های غیرمنتظره میشوند، مقاوم است. معنای دیگر کنترل اینست که بتوان نیرو را محدود کرد تا ضربه بیش از حد قدرتمند نشود. در مهفوم ساده تر (بدون چرخش و بدون ذهنیت بشر) مفهوم به دست آمده از این دو تعریف باید کاملا مشخص باشد: از یک راکت سفت و سنگین استفاده کنید و خیلی محکم ضربه نزنید. از نظر فیزیکی، ضربه کوتاه، و آهسته تر را راحت تر میتوان کنترل کرد. خب پس اگر همه این موارد با یک راکت سفت و سنگین شدنی هستند، چرا روش دیگری را امتحان کنیم؟
یکی از دلایل اینکه نباید ضربات کوتاه و آهسته داشت ، دستور مغز است. ضربات سریع و محکم مفرح ترهستند و حالا چرا مفرح بودن خوب است، چون این ضربات و مفرح بودنشان برای کنترل امری ضروری هستند. وقتی شما یه ضربه سریع و محکم را دریافت میکنید از احتیاط دوری میکنید. محتاط بودن خوبی های بسیاری دارد اما مفرح بودن یکی از آن خوبی ها نیست، و در مسابقات حساس احتیاط زیاد میتواند بدترین دشمن باشد. اگر تمام مدت یک مسابقه به فکر اندازه گرفتن شدت ضربات باشید، بیشتر مظطرب میشوید تا اینکه آزادانه ضربه بزنید و به شدت آن فکر نکنید. اگر شما فقط با وارد کردن نیروی لازم برای ضربات میتوانید توپ و راکت را کنترل کنید، که کاملا به مغز شما بستگی دارد، زمانی که مغز شما استرس دارد ضرباتتان بیشتر در خطر خراب شدن قرار دارند، یعنی بیشترین مدت بازی.
یکی دیگر از دلایل بهتر بودن ضربات محکم تر چرخش توپ است که تا به اینجا مطرح کرده ایم. در کنار مسیر حرکت که در زاویه داده شده به سمت بالا میرود تا گردش به دور خود را نیز آغاز کند، هرچه ضربه محکم تر باشد چرخش بیشتری تولید میشود. اگر چرخش به دور خود توپ زیاد باشه ضربات بلندتر و محکم تر وارد زمین میشوند، پس چرخش به دور خود توپ رابطه مستقیم با سرعت، ارتفاع و کنترل دارد – با این تصور که به وضوح توپ را میبینیم. مسیر ضربه ای که باعث چرخش توپ میشود همان مسیر به سمت بالا با زاویه تند است، یعنی مسیری که زمان کمتری طول میکشد تا مسیر توپ و راکت یکی شود. زمانبندی شما باید بسیار دقیق باشه تا راکت در جهت درست و با حرکت درست به توپ برخورد کند. زمانبندی حرکت به جلو با شدت بسیار آسان است اما سختی کار این مسئله است که به مهارت های دیگری نیز نیاز دارید: مهارتی برای رد کردن توپ با ارتفاع کم از حاشیه تور زمین. اگر شما قادر به استفاده از چرخش توپ در جهت حفظ کنترل راکت با ضربه ی محکم و سریع هستید، یا با فاصله ی بسیار کم از تور میتوانید توپ را رد کنید، هرآنچه که یک بازیکن تنیس نیاز دارد را شما هم دارید – البته به جز دسته بازی مناسب.
