بسیاری از تنیسورها اهمیت استراتژی و آماده‌سازی را دست کم می‌گیرند. اما هر چه نسبت به بازی خود، بازی حریفتان و اینکه چگونه می‌توانید به او غلبه کنید عمیق‌تر فکر کنید، احتمال اینکه به شکل ایده‌آل‌تری عمل کنید بالاتر خواهد رفت. و البته داشتن یک نقشه بازی می‌تواند ما را از انجام اشتباهات ذهنی و عدم تمرکز نجات دهد.
چرا به یک نقشه بازی نیاز دارید؟
فرض کنید ژنرالی هستید که در حال فرماندهی نیروهای خود (بازی تنیستان) در میدان نبرد هستید. یک ژنرال سپاهش را بر اساس توانایی‌های آنها و تمام اطلاعاتی که از دشمن در اختیار دارد تجهیز می‌کند. هر جزئیات کم‌اهمیتی نیز پیش از آغاز نبرد مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.
به شکلی مشابه، شما نیز باید بازی خود، بازی حریفتان و شرایط را مدنظر قرار داده و سپس استراتژی پیروزی را بر اساس آن اطلاعات فرموله کنید تا بهترین فرصت برای پیروزی در میدان را نصیب خود کنید.
وقتی یک نقشه بازی را به صورت آماده در اختیار داشته باشید، می‌تواند به عنوان نقشه راه شما در مسیر موفقیت عمل کند. شما می‌توانید مسابقه را با یک هدف مشخص آغاز کنید: عمل‌کردن به استراتژی‌های تعیین‌شده در نقشه بازی. در ادامه به مزیت‌های فراوانی که تعیین نقشه بازی به همراه خواهد داشت اشاره خواهیم کرد.
اگر هنوز هم نسبت به این قضیه شک دارید، پیشنهاد می‌کنم کتاب «Winning Ugly» اثر براد گیلبرت را مطالعه کنید. گیلبرت به قول خیلی از افراد، ضربات «زشتی» می‌زد، اما وی با وجود همین ضربات نه‌چندان زیبا و تقویت توانمندی‌هایش (و البته افزایش حساب بانکی‌اش تا ۵٫۵ میلیون دلار از طریق جایزه مسابقات) توانست به شیوه‌ای خاص و با تغییر تفکر نسبت به سبک بازی و انجام استراتژی‌های بی‌نظیر در جهت شکست‌دادن رقبایش، به موفقیت چشمگیری دست پیدا کند. گیلبرت تا رده چهارم بهترین تنیسور مرد دنیا پیش رفت و قهرمانان گرند اسلم بسیاری چون آندره آغاسی، اندی رادیک و اندی ماری (اگر اول اسم شما با «اند» شروع می‌شود و در رده‌های بالای تنیس حرفه‌ای قرار دارید، احتمالا گیلبرت به سراغ شما نیز بیاید) را مربیگری کرده‌است. گیلبرت هنگام آماده‌سازی خود برای مسابقات مهم، نظیر پیروزی بر بوریس بکر و جان مک‌انرو، خوانندگان آثارش را از فرایندهای ذهنی خود مطلع می‌کرد. ملاحضات پیش از بازی گیلبرت در خصوص اینکه چگونه باید در مقابل رقیبش بازی کند یکی از دلایل اصلی وی در پیروزی‌هایش به شمار می‌آید. اگر گیلبرت بدون فرموله‌کردن و اجرای نقشه بازی ایده‌آل در مقابل رقبای قدرتمندتر و بااستعدادتر از خود حاضر می‌شد، به هیچ‌وجه شانس پیروزی در مقابل آنها را پیدا نمی‌کرد.
شاید برخی از شما به این فکر بیافتید که «خوب، این خیلی خوبه اما من اصلا نمی‌دونم کی قراره رقیبم باشه، پس نقشه بازی عملا به دردم نمی‌خوره». این را به خاطر داشته باشید که شما همواره باید خود را برای بهترین مسابقه آماده کنید و ماهیت بازی، نقاط قوت و ضعفتان را در نظر گرفته و سپس بر اساس شرایط موجود بهترین استراتژی را برنامه‌ریزی کنید.
شما با نقشه بازی، مسابقات بیشتری را خواهید برد
به این سوال پاسخ دهید: چند تا مسابقه بوده‌است که به خاطر از دست دادن یک سرویس یا تصمیم بر اساس تای برک شکست خورده‌اید؟
شاید لحظات حساس بازی‌هایتان را بارها و بارها در ذهنتان مرور کرده باشید و پیش خود گفته باشید که ای کاش به شکل دیگری آنها را بازی می‌کردم. شاید بهتر بود که روش بک‌هندتان را تغییر می‌دادید و در لحظات حساس تهاجمی‌تر بازی می‌کردید. شرط می‌بندم که اگر سعی می‌کردید یک استراتژی بهینه را در بازی‌هایتان به اجرا می‌رساندید، حال با این شکست‌ها بهتر کنار می‌آمدید.
داشتن استراتژی زمانیکه دو بازیکن در یک سطح برابر با هم بازی می‌کنند اهمیت بسزایی پیدا می‌کند. در این حالت بخصوص، کسی که استراتژی برتر را اجرا کند بدون شک پیروز خواهد بود. برای بردن در چنین رقابت‌هایی، یک یا دو امتیاز کفایت می‌کند. یک نقشه بازی که به خوبی برنامه‌ریزی شده باشد می‌تواند تأثیر شگرفی بر نتایج مسابقه بگذارد.
اگر پیش از مسابقه، نقشه بازی خود را تدوین نکرده‌اید، شما را سرزنش نمی‌کنم. من هم پیش از این به همین شکل سراغ مسابقاتم می‌رفتم. با این حال، به خوبی درک کردم که آنالیز بازی، بازی حریف و فرموله‌کردن یک استراتژی بر اساس دانش موجود تا چه حد می‌تواند در پیروزی تأثیرگذار باشد.
حال شما به خوبی از اهمیت نقشه بازی مطلع هستید. بیایید در مورد جزئیات یک نقشه بازی و مزایای آن صحبت کنیم:
مزایای نقشه بازی
۱. به شما کمک می‌کند تا زیر فشار به بازی خود ادامه دهید
آیا در لحظات حساس و نفس‌گیر بازی دچار استرس و حالت‌های عصبی می‌شوید؟ این بدان دلیل است که ذهن شما بر روی استراتژی متمرکز نیست و تمام توجهش به برد و باخت است. شما برای دورماندن از چنین وضعیتی نیاز به یک نقشه بازی دارید. اگر بدانید برای کسب امتیاز چه کارهایی باید انجام دهید و صرفا بر روی اجرای استراتژی خود متمرکز شوید، می‌توانید جلوی تفکر نتیجه‌گرا را که باعث به هم ریختن تمرکز و اعصاب شما می‌شود را بگیرید. من تاکنون با مربیان، بازیکنان و آنالیزورهای متعددی مصاحبه کرده‌ام و قریب به اتفاق آنها بر این مهم اتفاق‌نظر داشته‌اند که تمرکز بر روی فرایند، کلید اصلی عملکرد ایده‌آل به خصوص در موقعیت‌های پرفشار است.
۲. به شما کمک می‌کند تا تمرکزتان حفظ شود
داشتن نقشه بازی به شما کمک می‌کند تا از نظر ذهنی کاملا درگیر بازی شوید. افراد بسیاری به من پیام دادند و اظهار داشتند که مهمترین دلیل شکست آنها این است که نمی‌توانند تمرکزشان را در طول بازی حفظ کنند. پاسخ همیشگی من این بوده‌است که اگر برای خود یک نقشه بازی و الگوی امتیازگیری داشته باشید تا بتوانید از آنها در طول بازی استفاده کنید، بسیار راحتتر می‌توان تمرکز خود را حفظ کرد. اصلا مهم نیست که ۵-۰ عقب هستید یا ۰-۵ جلو، مهم این است که به استراتژی‌ای که باعث می‌شود بازی را ۰-۵ ببرید پایبند بوده و تا لحظه پایان بازی آنرا به کار ببرید. اگر ۵-۰ عقب هستید به مبارزه خود ادامه دهید و این موضوع را مشخص کنید که آیا باخت شما به دلیل این است که استراتژی را به خوبی اجرا نکرده‌اید یا اینکه نیاز است استراتژی بازی را بر اساس شرایط موجود و آنچه در زمین در حال رخ‌دادن است تغییر دهید.
۳. به شما کمک می‌کند تا مسابقه را قدرتمندانه آغاز کنید
اگر الگوهای امتیازگیری، استراتژی‌ها و گرایشاتی که می‌تواند شما را در طول مسابقه به امتیاز برساند به خوبی بشناسید، می‌توانید بلافاصله از آنها استفاده کنید. این دقیقاً نقطه مقابل وضعیتی است که اکثر تنیسورها از آن به عنوان «عدم وابستگی احساسی به بازی» یاد می‌کنند. بازی‌کردن بدون داشتن نقشه بازی، در اغلب مواقع با یک آغاز کند و بی‌انرژی همراه می‌شود. با این وضعیت امکان بازگشت با شرایط عادی بسیار دشوار خواهد بود و چیزی جز شکست منتظر شما نخواهد بود. چرا نباید برای خود یک نقشه بازی داشته باشید تا از همان ابتدا رقیبتان را تحت سلطه خود قرار دهید؟ ۱۰ دقیقه با برنامه بازی‌کردن بسیار راحتتر از ۴۰ دقیقه بازی بدون برنامه و بی‌هدف است.
۴. به شما کمک می‌کند که احساس کنید کنترل بازی در دستان شماست
اگر یک مسابقه را بدون نقشه بازی شروع کنید، احساس سردرگمی و عدم اطمینان از آنچه قرار است انجام دهید سراغتان خواهد آمد. همین موضوع تأثیر منفی بر عملکردتان خواهد گذاشت. درست مثل این است که در یک جنگل انبوه با یک چشم‌بند شروع به دویدن کنید. تمام کاری که در بازی خواهید کرد عکس‌العمل نشان دادن به ضربات حریفتان خواهد بود. اما اگر نقشه حمله‌ای داشته باشید که بتواند در لحظه آنرا اجرا کنید، خیالتان از جهت در اختیارگرفتن کنترل بازی راحت خواهد بود زیرا به دقت می‌دانید که برای رسیدن به نقطه موفقیت باید از مسیر X, Y و Z بروید. داشتن نقشه بازی احساس اعتمادبنفس نسبت بازیتان را به شما خواهد داد و در طول بازی مسیر حرکت مشخصی را به شما نشان می‌دهد.
۵. به شما کمک می‌کند تا بازیکن باهوش‌تری شوید.
وقتی بازی خود و بازی حریفتان را آنالیز کنید و استراتژی‌های موفقیت را در ذهنتان فرموله کنید، به تدریج تبدیل به بازیکن هوشمندتری خواهید شد. همچنین پس از مدتی این توانایی را به دست خواهید آورد تا با انواع مختلفی از بازیکنان دست و پنجه نرم کنید. ذهنتان درگیر خواهد شد، مهارت‌های حل مساله‌تان تقویت شده و به راحتی می‌توانید استراتژی‌ها و الگوهای امتیازگیری مؤثر را به انباره ذهن خود بیافزایید. واقعا چه کسی دلش نمی‌خواهد که چنین اتفاقی برایش بیافتد؟ پس به فرموله‌کردن انواع نقشه بازی ادامه داده تا تبدیل به تنیسور باهوش‌تری شوید.
چه زمانی باید یک نقشه بازی را فرموله کنم؟
هر چه زودتر باید نسبت به فرموله‌کردن نقشه بازیتان اقدام کنید آنچنانکه پیش از شروع مسابقه به راحتی بتوانید آنرا در ذهن خود تمرین کنید. برنامه بازی تورنومنت‌ها معمولا چند روز پیش از مسابقات اولین راند اعلام می‌شوند، پس شما زمان کافی برای تمرین نقشه بازی خود را در اختیار دارید. اما برای کسانی که در لیگ بازی می‌کنند، در اغلب مواقع نمی‌دانند که حریف بعدیشان چه کسی خواهد بود و تنها چند دقیقه پیش از مسابقه رقیبشان را خواهند شناخت.
در مورد دوم، شما باید بگونه‌ای نقشه بازی خود را بچینید که بتوانید بیشترین بهره را از نقاط قوت خود گرفته و با روش‌های خاصی نقاط ضعف خود را مخفی کنید. سپس به محض اینکه متوجه شدید رقیبتان چه کسی است، در مورد استراتژی‌ها و الگوهای امتیازگیری که می‌توانید در مقابل رقیبتان به کار بگیرید فکرکنید.
اگر زمان کافی در اختیار دارید، سعی کنید نقشه بازی را مکتوب کنید. نوشتن نقشه بازی به شما کمک خواهد کرد که جزئیات آنرا به خوبی به خاطر سپرده و راحتتر بتوانید آنها را در زمین مسابقه به اجرا برسانید.
شما حتی می‌توانید پا را فراتر از این موضوع نهاده و یادداشت‌های هر بازیکن را در کامپیوترتان ذخیره کنید. شاید این کار سخت به نظر آید، اما به شما کمک خواهد کرد که بعدها با سرعت بیشتری مشخصات و پرونده رقیبتان را مطالعه کنید.
اما اگر زمان کافی برای نوشتن استراتژی‌های خود در اختیار ندارید، سعی کنید هنگام رانندگی به سمت محل مسابقه در مورد اینکه قرار است چگونه در مقابل حریفتان بازی کنید، به دقت فکر کنید.
زمانی که سال‌ها پیش مربی یکی از بچه‌ها در مسابقات آزاد کشوری بودم، او یادداشت‌هایش را در یک دفترچه ثبت کرده بود و هنگام تعویض زمین بازی، آنها را مطالعه می‌کرد. یادم می‌آید که همیشه از او به خاطر این کار سوال می‌کردم و فکر می‌کردم که او با نوشتن یک سری یادداشت‌های سری، در حال انجام کار اشتباهی است. اما بعدها فهمیدم که او در حال آماده‌سازی خود برای مسابقه بوده و این کار ارزشش را داشت و باعث موفقیت وی شد. او یک نقشه بازی در اختیار داشت، آنرا به خوبی اجرا کرد و مسابقه را برد.
چگونه یک نقشه بازی را فرموله کنیم؟
نکته کلیدی در فرموله‌کردن یک نقشه بازی ایده‌آل این است که از خود یک سری سوال در خصوص بازیتان و بازی حریفتان بپرسید. حتی اگر ندانید که قرار است با چه کسی بازی کنید. هنوز هم می‌توانید به این موضوع فکر کنید که چگونه می‌توانید با تأکید بر روی نقاط قوت و پنهان‌کردن نقاط ضعفتان، امتیاز کسب کنید.
۱. در خصوص بازی خود به سوالات زیر پاسخ دهید:
نقاط قوت من چیست؟
نقاط ضعف من چیست؟
چگونه می‌توانم در طول بازی بیشترین امتیاز را کسب کنم؟
بزرگترین سلاح من در داخل زمین چه بوده و چگونه می‌توانم بیشترین بهره را از آن ببرم؟
از زدن چه ضرباتی بیشترین نفرت را دارم؟
با چه سبک بازی بیشترین راحتی را دارم؟
۲. در خصوص بازی حریفتان به سوالات زیر پاسخ دهید:
در مورد این بازیکن چه اطلاعاتی داری؟
نقاط قوت این بازیکن چیست؟
نقاط ضعف این بازیکن چیست؟
اگر پیش از این با او بازی کرده‌ای، چه چیز باعث پیروزی شما خواهد شد؟
چه عواملی باعث پیروزی آن بازیکن بر علیه شما شده‌است؟
آیا رقیب من از نظر ذهنی بازیکن سرسختی است؟
چه ضرباتی باعث آزار و زحمت حریفم می‌شود؟
سبک بازی اصلی حریفتان چه می‌باشد؟
شاید شنیده باشید که برخی از افراد به شما پیشنهاد می‌دهند که «به قرعه‌ها نگاه نکنید». این یک راه‌حل ایده‌آل نیست. مطمئنا شما نباید برای پیش‌بینی اینکه قرار است در راندهای بعدی با چه کسی رقابت کنید به قرعه‌ها بسنده کنید. شما در آن واحد باید بر روی یک حریف تمرکز کنید.
اما شاید یکی از دلایلی که افراد به شما می‌گویند که به قرعه‌ها توجهی نکنید این باشد که با دیدن اینکه قرار است با چه کسی مسابقه دهید، دچار استرس و به هم ریختن تمرکز شوید. به نظرم این یک نصیحت خوب نیست. بگذارید دلیلم برای رد این ادعا را بگویم: اگر بنا باشد با فهمیدن اینکه قرار است با چه کسی مسابقه می‌دهید دچار آشفتگی شوید، آیا زمانیکه تنها چند لحظه با رقابت با وی فاصله دارید اوضاع از این بدتر نخواهد شد؟
اگر می‌دانید قرار است با چه کسی بازی کنید و پیش از این نیز با آن بازیکن مسابقه داده‌اید یا بازی او را دیده‌اید یا در خصوص حریفتان، توصیه‌هایی را از دوست یا مربی خود دریافت کرده‌اید، باید چند سوال از خود بپرسید.
۳. نقشه بازی خود را فرموله کنید
وقتی سوالات فوق را از خود پرسیدید، زمان آن رسیده که نقشه بازی را بر اساس پاسخ‌هایی که به دست آورده‌اید فرموله کنید. وقتی در حال فرموله‌کردن استراتژی خود هستید باید به دو مساله اصلی توجه کنید:
چگونه می‌توانم از نقاط قوتم برای آشکارکردن نقاط ضعف رقیبم بهره ببرم؟
چگونه می‌توانم توانایی حریف برای آشکارکردن نقاط ضعفم را به حداقل برسانم؟
از چه الگوهای امتیازگیری برای به دست آوردن بیشترین امتیاز می‌توانم استفاده کنم؟
چه الگوهای امتیازگیری بیشترین نقش را در سردرگم‌کردن حریفم ایفا می‌کنند؟
نمونه‌ای از اینکه چگونه می‌توان یک نقشه بازی را فرموله کرد
مطلبی که در ادامه می‌خوانید چکیده‌ای از نقشه بازی پیش از مسابقه است که به خوبی توانسته یک رقیب را ازمیدان به در کند. در مسابقه انتخابی رقابت‌های تنیس آزاد آمریکا در نیوجرزی، تصمیم گرفتم تحقیقاتی را در باره رقیب راند اولم انجام دهم. به پیشنهاد دوستم اولین کاری که انجام دادیم این بود که ببینیم آیا رقیبم ویدویی از بازی خود بر روی یوتیوب منتشر کرده‌است یا خیر. از شانس یک ویدیو از وی را پیدا کردیم و متوجه شدیم که به وی به ندرت با سرویس حمله می‌کند و اکثر توپ‌های بازگشتی بک‌هند وی شکل بلاک‌کننده دارد. همچنین متوجه شدم که نقطه ضعف من، فورهندم است و من یک بازیکن بیس‌لاینر تهاجمی هستم و ترجیح می‌دهم تا حد امکان از بک‌هند استفاده نکنم. بر اساس این اطلاعات، فهمیدم که می‌توانم پا را فراتر از سرویس اول خود گذاشته و سرویس و ضربات روی تور را به سمت بک‌هند وی ارسال کنم. همچنین به این موضوع کاملا آگاه بودم که اگر قرار باشد وارد رالی بک‌هند شویم، من می‌توانم با زدن یک تاپ‌اسپین مطمئن یا یک اسلایس بک‌هند تا نزدیکی خط عرضی، در بازگشت فرصت خوبی را برای زدن یک فورهند بی عیب و نقص فراهم کنم. نقشه بازی من این بود که تا آنجا که می‌توانم از ضربات فورهند (به عنوان نقطه قوتم) به سمت بک‌هند وی استفاده کنم تا با یک توپ کوتاه برگشتی، فرصت حمله به دست آورده و ضربه را به سمت بک‌هند ضعیف‌تر وی ارسال کنم.
از آنجاییکه برای خود یک نقشه بازی داشتم، نسبت به اینکه قرار است در مقابل رقیبم چه کارهایی انجام دهم، احساس راحتی بیشتری می‌کردم. به همین دلیل مسابقه را با قدرت آغاز کردم و نسبت به زمانی که هیچ اطلاعاتی از رقیبم و استراتژی بازی خودم در اختیار نداشتم، بسیار مسلط‌تر بازی را ادامه دادم. بدون داشتن نقشه بازی، مسلما دچار استرس‌های عصبی می‌شدم و زمان زیادی طول می‌کشید که سبک بازی حریفم را شناسایی کنم. از اینرو هیچ چشم‌انداز و خط مشیی برای ادامه بازی در اختیار نداشتم و نقاط قوت رقیب به راحتی می‌توانست بر نقاط ضعف من چیره شود.
نتیجه‌گیری نهایی
نقشه بازی پیش از مسابقه یکی از مزیت‌هایی است که کمترین استفاده از آن شده و اکثر بازیکنان تنیس در استفاده از آن برای پیروزی در مسابقات، غفلت می‌کنند. یک تنیسور باهوش‌تر و استراتژیک‌تر نسبت به کسی که بدون هیچ برنامه و نقشه پا به میدان رقابت می‌گذارد، با احتمال بسیار بیشتری می‌تواند مسابقاتش را با پیروزی به پایان برساند. به شما پیشنهاد می‌کنم که سوالات فوق را از خود پرسیده و سپس در خصوص اینکه چگونه می‌توانید بیشترین امتیاز را از آن خود کنید فکر کنید. فکرکردن پیش از هر مسابقه ارزش وقت و تلاشش را دارد. به مانند یک ژنرال فکر کنید آنگاه خواهید دید که بازیتان با چه کیفیتی انجام خواهد شد فارغ از اینکه نتیجه نهایی چه خواهد بود.
